Brussel Een overvolle trein vanuit Blankenberge werd donderdag geëvacueerd nadat een aantal mensen bevangen geraakt was door de hitte. Nochtans ­waren de meeste treinen zonder airco al geschrapt, net als de dieseltreinen, die makkelijker oververhit geraken. Ook de Thalys en de Eurostar ondervonden hinder, aan zee werd de kusttram stil­gelegd.

Is dat nu zo moeilijk, om het openbaar vervoer te laten rijden als het warm is? 'We nemen preventieve maatregelen voor uitzonderlijke weersomstandigheden,' zegt NMBS-woordvoerder Dimitri Temmerman, 'maar incidenten kun je nu eenmaal niet uitsluiten. De problemen deden zich overigens niet alleen op het Belgische net voor. Ook onze buurlanden kampten met hinder.'

Reizigersvereniging TreinTramBus vindt dat op zijn zachtst gezegd flauw. 'Dit was een nieuw dieptepunt', zucht coördinator ­Peter Thoelen. 'Het gestuntel waarmee de NMBS de problemen met stilgevallen en afgeschafte treinen aanpakt, toont duidelijk dat ze niet voorbereid zijn op dit soort situaties.' Zo werden reizigers die in Mechelen op een stil­gevallen Thalys-trein zaten na lang wachten geëvacueerd met in ­elkaar geknutselde ladders. Thoelen: 'We kunnen alleen maar ­hopen dat ze lessen getrokken hebben uit de voorbije dagen. Want we zullen dit soort dagen in de toekomst nóg meemaken.'

Wachten op nieuw rollend materieel

TreinTramBus wordt in zijn felle kritiek overigens bijgetreden door de spoorvakbonden. Zij ­wijten de chaos van de voorbije dagen aan de opgelegde besparingen, 'waardoor de modernisering van de treinen vertraagd is en er nog veel treinen zonder airco zijn'. De ACOD roept de NMBS op om bij extreme hitte een beperkt aantal treinen te laten rijden. 'De ­gezondheid van de reizigers en het personeel moet op dat ­moment primeren, niet het aantal treinen.'

Overigens: airco valt toch ­onder de minimale dienst­­ver­lening? 'De P-treinen zonder airco schrappen we, maar de dubbeldekker M5 heeft evenmin airco en die moesten we wel inzetten om onze treindienst te kunnen ver­zekeren', zegt Temmerman. 'De ­komende jaren zullen we de nieuwe M7-toestellen in gebruik kunnen nemen, mét airco uiteraard. Technisch gezien is het niet evident en vaak niet haalbaar om airco te installeren op oude treinen. Daarom verkiezen we de aankoop van nieuwe toestellen.'

'Onze hele infrastructuur is ­afgestemd op het gematigde ­klimaat dat we altijd gehad hebben', zegt Sonja Loos, woordvoerster bij De Lijn. 'Een deel van het materieel is tien tot vijftien jaar oud. Toen konden we nog niet ­inschatten dat er zulke sterke klimaatschommelingen zouden zijn. Als er nieuw materieel wordt ­besteld, zal zeker bekeken worden hoe we in het lastenboek rekening kunnen houden met de nieuwe weersomstandigheden. Een airco die voorzien is op extreme hitte, om een voorbeeld te noemen.'

Daar komt de ijstram

De grote boosdoener bij treinen en trams blijkt vaak de bovenleiding. Wat is er zo kwetsbaar aan, dat ze dienst weigert of naar beneden komt? 'Er zit metaal in,' legt Loos uit, 'en dat gedraagt zich anders naargelang de temperatuur. Metaal kan uitzetten of krimpen, wat dan weer een effect heeft op het andere materiaal. In de winter hebben we ijstrams die het traject ijsvrij houden en de ­bovenleidingen opwarmen, het om­gekeerde is niet mogelijk: we kunnen de bovenleidingen niet afkoelen.'

De Lijn beseft dat er nochtans oplossingen bestaan. 'In tropische landen rijden ook trams en bussen, dus dat gaan we uitzoeken. Maar het is een feit dat we ons allemaal zullen moeten aanpassen aan het wijzigende klimaat, niet alleen het openbaar vervoer.' (vsa, thb, tsg, wer)