Vlaamse regionale luchthavens krijgen één digitale controletoren

Luchtverkeersleider Skeyes bereidt ook een digitaal controlecentrum voor in Vlaanderen, dat de luchthavens van Antwerpen, Oostende en Kortrijk zal bedienen. Skeyes en de Vlaamse overheid hebben hierover een akkoord bereikt.

De beslissing dat tegen 2026 het luchtverkeer op de luchthavens van Charleroi en Luik, die 100 km uit elkaar liggen, op afstand zal worden beheerd vanuit één enkel digitaal controlecentrum in Namen, was al bekend.

Tien jaar na de vorige overeenkomst heeft de federale regering een nieuw beheerscontract met Skeyes. De overeenkomst, die vrijdag groen licht kreeg van de ministerraad, heeft een looptijd van vijf jaar.

Zes locaties in overweging

Waar de digitale toren voor de Vlaamse regionale luchthavens precies komt, is nog niet beslist - dat wordt nog dit jaar verwacht. Zes locaties worden nog overwogen: drie in West-Vlaanderen (Diksmuide, Jabbeke, Wevelgem), twee in Oost-Vlaanderen (Evergem, Gent) en één in Antwerpen (Grobbendonk).

Volgens de huidige planning zou die digitale toren in 2027 of 2028 operationeel moeten zijn. Met een digitale toren zitten de luchtverkeersleiders niet langer in een fysieke controletoren op de luchthaven, maar hebben ze daar masten met camera's die beelden doorsturen naar een ruimte met schermen op een andere locatie.

Een kwantumsprong voor de veiligheid van het luchtverkeer

"De snelheid van technologische evoluties is onvoorstelbaar", zei Johan Decuyper, hoofd van Skeyes, gisteren bij de presentatie van een prototype van het Digital Tower Test Center dat het bedrijf heeft opgezet op zijn site in Steenokkerzeel, vlakbij Brussels Airport.

Een paar jaar geleden was het idee om digitale torens alleen te installeren als back-up voor de controletorens van de luchthaven. Toch werden die plannen al snel herzien omdat de digitale toren "een kwantumsprong in termen van luchtverkeersveiligheid" betekent, dixit Decuyper.

"De nieuwe toepassingen zullen de luchtverkeersleiders beter informeren en waarschuwen voor potentiële risico's." Dankzij de camera's, die zijn uitgerust met infrarood, zullen luchtverkeersleiders bijvoorbeeld duidelijk de exacte locatie van vliegtuigen kunnen zien op de schermen, zelfs 's nachts of bij mist, die de horizon van hun respectieve luchthavens over de volledige 360° weergeeft.

Dankzij augmented reality kan extra informatie op elk vliegtuig worden geprojecteerd en kunnen de camera's drones detecteren nog voordat ze met het blote oog te zien zijn.

Eerste voor Namen

In Wallonië zal de eerste digitale controletoren in België in Namen staan. Hij zal de vliegbewegingen van en naar de luchthavens van Charleroi en Luik beheren, normaal gezien in de loop van 2026. De eerste steen van het gebouw, opgericht door Skeyes en SOWAER (Waalse Luchthavenmaatschappij), waarin die digitale controletoren zal worden ondergebracht, werd een tiental dagen geleden gelegd.

Beelden van de camera's op de luchthaven van Luik worden nu al doorgestuurd naar het prototype in Steenokkerzeel, binnenkort gevolgd door die in Charleroi. Op die manier kan het personeel worden opgeleid en kan de installatie technologisch en ergonomisch worden geperfectioneerd zodat de digitale toren in Namen in gebruik kan worden genomen zodra hij klaar is. Daarna zal het testcentrum beelden ontvangen van Vlaamse luchthavens om de lancering van de Vlaamse digitale toren voor te bereiden.

Kleinere teams

Met de digitale torens zullen er uiteindelijk minder luchtverkeersleiders nodig zijn. Terwijl er nu nog een team van supervisors is in elke controletoren, zal er in de digitale toren slechts één team zijn voor de verschillende luchthavens die daar worden beheerd.

Luchtverkeersleiders zullen ook meerdere licenties krijgen, zodat ze vluchten van en naar de verschillende luchthavens in de digitale toren kunnen begeleiden. Hierdoor zouden ze efficiënter ingezet moeten kunnen worden. Volgens Peggy Divested, operationeel directeur van Skeyes, zal een luchtverkeersleider maximaal twee weken training nodig hebben om over te schakelen van luchtverkeersleiding ter plaatse naar een digitale toren.

Skeyes-chef Decuyper heeft er alle vertrouwen in dat Brussels Airport in een later stadium ook een digitale toren zal krijgen. "We werken in stappen. Eerst is er de digitale toren in Namen, daarna volgt die voor de Vlaamse luchthavens", zegt Decuyper. "Maar ik ben er zeker van dat we Brussels Airport uiteindelijk zullen migreren naar een digitale toren."

Nieuw 'groener' beheercontract

Vandaag ondertekende de federale overheid ook een nieuw vijfjarig beheerscontract met Skeyes. Voor het eerst bevat het een bijdrage aan de vermindering van de klimaat- en milieu-impact van de luchtvaart en een sectie over financiële transparantie. "Nooit eerder was een dergelijk contract zo uitgebreid en ambitieus", zegt minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo).

Skeyes krijgt bijvoorbeeld meer bevoegdheden om de milieu-impact en geluidsoverlast te controleren. Dat kan via verkeersbeheer en vliegprocedures, maar ook door de terminaltarieven te blijven moduleren op basis van de milieuprestaties van de vliegtuigen die gebruik maken van Brussels Airport en door milieuvriendelijkere en stillere vliegprocedures te promoten, zoals het vrijmaken van meer ruimte om extra windmolens op het land te plaatsen.

Skeyes zal ook meer samenwerken met Defensie, in lijn met de regels van het Gemeenschappelijk Europees Luchtruim. Zodat vliegroutes meer geoptimaliseerd kunnen worden, wat de uitstoot van de luchtvaart met 10% zou moeten verminderen.

De tekst introduceert verder een prestatiedialoog. Dit moet leiden tot een voortdurende verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening. Daarbij houdt het contract een financiële prikkel in van 1,8 miljoen euro per jaar. Dat geld kan worden besteed aan projecten voor meer inclusie, welzijn van het personeel en vergroening van de activiteiten.

Het is het vierde akkoord dat de federale regering heeft gesloten met de luchtverkeersleider. De vorige - toen met zijn voorganger Belgocontrol - dateert van tien jaar geleden en liep af in 2019. Sindsdien is het minstens 14 keer verlengd.